We kennen het fenomeen oorlog in games al langer. Meestal ben je de held, de soldaat, de strijder en baan je je schietend een weg door het landschap. Gewoon voor fun. Het fenomeen survival is er ook eentje die veel terug komt, hoe overleef ik zombies, hoe overleef ik de atoombom, en zo meer.
Maar oorlog en overleven is in het echte leven geen fun. Dat is precies wat de makers van This War of Mine: The Little Ones proberen te vertellen. Niet vanuit het perspectief van de soldaat, de strijder, de overwinnaar maar vanuit het oogpunt van de gewone man. Een onderwerp wat zeker op dit moment heel actueel is.
War
“Never think that war, no matter how necessary, nor how justified, is not a crime.”
Dit schreef Hemingway ooit. Eigenlijk zegt die spreuk precies dat wat This War of Mine: The Little Ones wil overbrengen. Laten we het eerst gewoon even over het uiterlijk van de game hebben want dan is dat alvast uit de weg. Voor een game die de diepere laag in jezelf zoekt lijken dit soort zaken wat triviaal dus we benoemen het even en dan het echte verhaal. De game speelt zich af in 2D met een beetje diepte. We zien voornamelijk zijaanzichten van gebouwen met meerdere verdiepingen die op je scherm als een schets/potloodtekening getoond worden. Sober maar zeer mooi om te zien. Hierin bewegen de characters zich rond en bestuur jij een aantal mensen die je vooraf kan kiezen. Alleen bij de eerste keer spelen krijg je een vast groepje mee. In mijn geval waren dit drie mannen. De rest van deze review zal jubelend worden maar toch zit ik er ook voor om naar de dingen die minder lopen te kijken. Dat stukje zit in de besturing. Ik vind die niet altijd even soepel lopen. Het trappen oplopen, ergens afspringen, het is een beetje zoeken. In rustige situaties niet erg maar bij een probleem waarbij je gewoon snel weg wil, kan dit het verschil tussen leven en dood betekenen. Wat ik ook een beetje mis is het geluid van de stemmen. Ik denk dat dit bewust is gedaan om de speler meer te dwingen er zijn eigen geluid bij te denken maar ik ben van mening dat dit iets extra’s had opgeleverd. Nu is niet iedereen stemloos. Juist die geluiden die raken, heeft men wel toegevoegd. Het kind wat totaal overstuur is en blijft huilen, die emotie blijf je wel horen.
Shelter
We starten de game in een shelter waar jouw groep van maximaal 4 personen woont. Elk lid van de groep kan je besturen en opdrachten geven. Overdag ben je in je shelter bezig, ’s nachts kan je naar andere gebouwen toe gaan. De locaties kan je op een map kiezen. Je moet hierbij denken aan verlaten huizen, tankstations, militaire posten, scholen, ziekenhuizen, enz. Op die plekken mag je ’s nachts gaan zoeken naar bruikbare spullen om te overleven. In je eentje want de rest blijft achter om te rusten of het huis te beschermen.
Zo zit de game globaal in elkaar. Het overleven in een vijandige omgeving. Helaas heb je heel erg weinig tot je beschikking. Voedsel is zeer schaars en je moet, om beter te overleven, materiaal zoeken om bijvoorbeeld een bed te bouwen om beter te kunnen rusten of een werkbank te bouwen die je vervolgens weer een schep of een pistool oplevert. Want ja, er zitten wapens in de game puur om je te verdedigen tegen al het kwaad wat je tegenkomt. Dit is een beetje de emotieloze versie van wat je doet. Maar de makers hebben deze game niet ontwikkeld als gevoelloos tijdverdrijf. Met het overleven in dat huis hopen zij dat je gaat invoelen hoe wanhopig je situatie wel niet is. Nog breder, hoe wanhopig de situatie van mensen in een oorlogsgebied kan zijn.
Verhaal
De game is overduidelijk geïnspireerd door gebeurtenissen die nog niet zo lang geleden zich in het voormalig Joegoslavië afspeelde. Met name Sarajevo was het eerste waar ik aan moest denken omdat je in een kapotgeschoten stad zit die ook nog eens belegerd is en vol zit met sluipschutters. Mensen van mijn generatie kunnen zich vast nog wel de nieuwsbeelden voor de geest halen van rennende mensen in de lege straten van Sarajevo die beschoten en gedood werden door verborgen sluipschutters. Overdag dus geen plek om er op uit te gaan. Vandaar dat de nachtperiode gekozen is om op zoektocht te gaan. Men doet zijn uiterste best om de characters levend te maken, ze in je te laten dringen. Met foto’s constant in beeld (waarbij subtiel de ogen ook nog eens knipperen) en achtergrond informatie van deze mensen proberen de makers je mee te nemen in hun wereld. Hoe zijn ze daar gekomen, wie waren ze vroeger, wat deden ze. Tot zover is het allemaal nog wel te behappen maar we gaan nog een stapje verder want uiteindelijk draait het om iets heel essentieels, hoe ervaren kinderen zo’n situatie? Daar zien we de diepte vooral in verschijnen. Het is niet voor niets dat War Child zijn logo aan de game heeft verbonden en veel van wat we zien en horen, zal afgeleid zijn van de echte ervaringen.
Vijandig
Het lijkt simpel, overleef op zijn minst (kortste stand) 20 dagen in deze situatie. Voor de die-hards en de realisme fans kan je tot 80 dagen kiezen en de omstandigheden verzwaren. Ik heb de game nu meerdere keren gespeeld en ben tot op dit moment niet voorbij de 11 dagen gekomen. Het is namelijk zwaar, heel zwaar. Waar heb je allemaal mee te maken in het spel? Met honger, met moeheid, met verwondingen en ziekte, met tuig wat ’s nachts je shelter komt leegroven, met milities, met handelaren, met prostitutie, met soldaten die niet vies zijn van een het misbruiken van hun macht. De dilemma’s en keuzes zijn ontelbaar. Wie geef je eten, wie nog niet? Wie laat je rusten die nacht en wie niet? Wie help je wel, wie niet? Zo was ik in mijn derde poging met een jonge vrouw op pad en in een supermarkt zag ik (want je kan altijd even spieken voordat je een kamer binnenwandelt) een conversatie tussen een meisje en een soldaat. Het meisje was eten aan het verzamelen en de soldaat liet dit toe. Totdat ze klaar was en de soldaat vond dat hij wel een beloning had verdiend. De dame moest hem seksueel belonen. Dit maakte dat jij voor het dilemma kwam te staan, laat ik dit gaan en verdwijn ik of grijp ik in. Mijn morele (veilig achter de Xbox) kompas liet het niet toe om dit te laten gaan. Zelf heb ik twee dochters en de game maakt al dat je inleving best behoorlijk wordt aangesproken. De verkrachting heb ik voorkomen maar ik heb daarbij wel het leven gelaten. Doodgeschoten door de soldaat.
Death is forever
Dat doodgaan van mensen uit je groep, dat gebeurt veelvuldig en op een in mijn ogen best indringende manier. Is het niet door kogels van soldaten of van plunderaars, dan wel door ziekte of de gevolgen van verwondingen. Bij zo’n overlijden komt de foto van diegene groot in beeld, met de ogen gesloten. Zo goed gemaakt en gedaan dat je niet anders kan dan even slikken en denken, hoe gaat de rest dit verwerken en hoe nu verder. Alles stapelt zich op en daarin voel je ook de wanhoop. Niet alleen in jezelf omdat je de groep niet kan redden maar ook de psychische gevolgen in je groep spelen mee. Je ziet mensen het opgeven en depressief worden. Je ziet kinderen die geconfronteerd worden met de dood van geliefden, met honger en pijn. Kinderen die niet meer willen spelen, die het opgeven. Je bent constant bezig met, hoe vind ik eten, hoe zorg ik dat de zieken beter worden, hoe zorg ik dat we fit genoeg zijn om op pad te gaan en we ons kunnen verdedigen, hoe hou ik mijn verstand, het is veel waar je mee bezig moet zijn.
De game vergeeft je nergens en de gevolgen van acties zijn keihard. Zo eindigde ik een bepaalde game met nog maar één volwassene en één kind. Wat moet je dan? Het kind alleen laten en voedsel gaan zoeken of bij hem blijven en zorgen dat hij safe is. Ook in die bewuste game eindigde het spel voor mij op dag 11. Beide waren vertrokken omdat het gewoon niet safe meer was in mijn huis. Bij het eindigen volgt er nog een opsomming van alles wat er gebeurd is. Gelukkig was in dit laatste geval het paar geëindigd in een vluchtelingenkamp en waren ze veilig.
Deze laatste zin zegt heel veel over hoe deze game past in het nu. Als ik het enigszins voor het zeggen had dan was het spelen van dit spel verplichte kost voor de huidige jeugd. Als een onderdeel van maatschappijleer, als besef van wat er in de wereld gebeurt. Want al speelt dit zich overduidelijk af in Oost-Europa, het moet niet veel moeite kosten om de lijn zo door te trekken naar alle oorlogsgebieden in de wereld. Het lijden van burgers die ongewild deel worden van iets waar grotere machten voor kiezen is universeel. Wat dat betreft is dit spel een hele wijze zet omdat het een groep aanboort, gamers, die over het algemeen niet echt bezig zijn met dit soort maatschappelijke vraagstukken. Maar zelfs al ben je er wel mee bezig, dan nog is dit spel, ook voor de oudere jongeren, een tool om enigszins een soort inleving te krijgen in mensen en kinderen die in zo’n situatie verkeren. Zeker als je zelf kinderen hebt en je in het spel zorg draagt voor dat meisje of die jongen in nood, dan raakt het al snel snaren.
Conclusie
Zoals eerder gezegd vind ik dit bijna verplichte kost. Het is een prachtig, indringend stukje game die je even, tussen alle het getekende schietgeweld waar wij als gamers normaal mee bezig zijn, laat voelen dat oorlog in de echte wereld een verschrikkelijke zaak is. Wat we ook vinden van vluchtelingen, hoe we ook denken over mensen die huid en haard achterlaten om weg te vluchten van de oorlog, de kinderen zijn altijd het slachtoffer. Een paar uur dit spel spelen kan er voor zorgen dat je de wanhoop van deze mensen kan aanraken in jezelf. Ik heb hem tenminste wel gevoeld als ik geen opties meer had, terugkwam van een zoektocht met twee blikjes eten en er vier hele hongerige mensen gevoed moesten worden. Ik geen medicijnen had kunnen vinden terwijl de moeder van het kind door ziekte aan het sterven was. Hoedje af voor de makers, This War of Mine: The Little Ones raakt.
